Historia rozwoju psychologii analitycznej

Artykuł oryginalnie opublikowany na analizajungowska.pl

 

W końcu najważniejsze jest jednostkowe życie. Ono właśnie tworzy historię, to w nim dokonuje się wielka przemiana. Cała przyszłość, cała historia świata ostatecznie wyłania się jako jedno wielkie podsumowanie ukrytych źródeł w jednostce. W najbardziej prywatnej i najbardziej subiektywnej odsłonie naszego życia jesteśmy nie tylko pasywnymi świadkami naszej ery i jej cierpień, ale również jej twórcami. Jesteśmy kreatorami naszej własnej epoki. – C. G. Jung, CW 10

 

Założycielem psychologii analitycznej jest Carl Gustaw Jung, który tworzył swoje teorie w szczególnym momencie historii, dokonując syntezy wielu dyscyplin, poprzez filtr swojej osobowej psychologii. Uważał, iż wszystkie teorie psychologiczne odzwierciedlają osobową historię swoich twórców: “to jak patrzymy na rzeczy jest uwarunkowane tym, kim jesteśmy” (Jung,1961). Bogata i problematyczna historia psychologii analitycznej łączy racjonalizm dziedzictwa tradycji oświecenia i współczesnej wiedzy na temat działania umysłu z religią, szamanizmem i mistycyzmem i podkreśla znaczenie nieustannej potrzeby zgłębiania wiedzy i wewnętrznego rozwoju. Podkreślenie znaczenia indywidualnej odpowiedzialności i indywidualnego działania dla dobra zbiorowości daje jej ważne miejsce w zakresie postmodernistycznej nauki o umyśle, ciele i duszy. (Douglas, 2008)

 

Psychologia analityczna ma swoje korzenie w Zurichu w Szwajcarii, i miasto to ma też swoje centralne miejsce w historii jungistów. C. G. Jung urodził się na szwajcarskim brzegu Jeziora Bodeńskiego 26 lipca 1875 roku, studiował medycynę w Bazylei i przeprowadził się do Zurichu w 1900 roku. Od 1909 do swej śmierci w 1961 roku mieszkał i pracował w tym samym domu w Küsnacht nad Jeziorem Zurychskim. Wieża, którą zbudował w 1924 w Bollingen, małej miejscowości nad Obersee, przedłużeniem Jeziora Zurychskiego, była jego miejscem schronienia w introwertycznych momentach jego życia.
Historia psychologii analitycznej jest częścią większej historii psychoanalizy, przeplatając się z nią, a jednak będąc odrębną. W pierwszej dekadzie XX wieku Zurych był drugim ważnym centrum psychoanalizy po Wiedniu. Zawodowa i osobista przyjaźń pomiędzy Freudem i Jungiem istniała od 1907 do 1913 roku. Jung był główną postacią w instytucjonalnym rozwoju psychoanalizy i stał się pierwszym architektem międzynarodowego psychoanalitycznego ruchu. To on pierwszy wprowadził zasadę, że każdy przyszły analityk powinien przejść terapię własną, która to zasada stała się jedną z podstawowych we wszystkich szkołach psychologii głębi.

 

W 1913 roku zakończyła się nieodwołalnie współpraca pomiędzy Freudem i Jungiem. Ich bolesne i gorzkie rozstanie miało długotrwały i ważny wpływ na obie szkoły, zarówno stymulując ich rozwój, jak i hamując go. W tym samym roku Jung użył po raz pierwszy terminu “psychologia analityczna”, dla rozróżnienia jego psychologii od psychoanalizy. Na rozstanie z Freudem zareagował pięcioletnim okresem wycofania, introwersji i samoanalizy. Po zakończeniu I Wojny Światowej, gdy wyszedł ze swej “konfrontacji z nieświadomością”, jego sława zaczęła rosnąć, szczególnie w krajach anglojęzycznych i Europie. (Kirsch, 2001, 2004)

 

W latach 30-tych XX wieku Jung nie był zainteresowany tworzeniem własnej szkoły psychologii i psychoterapii. Jako prezydenta Medycznego Towarzystwa Rozwoju Psychoterapii bardziej interesowało go poszukiwanie punktów wspólnych pomiędzy różnymi szkołami psychoterapii. Miał zdecydowanie ambiwalentną relację do organizacji. Przed stworzeniem Instytutu w Zurichu istniały jedynie Kluby Psychologii Analitycznej w niektórych dużych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych. Również tam Jung utrzymywał dystans i nigdy nie angażował się mocno w administrację żadnego z nich, choć wspierał je wykładami i seminariami. Jednakże bliscy jego współpracownicy rozpoznawali potrzebę utworzenia instytutu, w którym mogła by być studiowana jego psychologia. Kombinacja analizy i seminariów w językach niemieckim i angielskim stanowiły trening dla pierwszej generacji analityków jungowskich.

 

W 1933 odbyła się pierwsza konferencja Eranos w Asconie w Szwajcarii, na wybrzeżach Jeziora Maggiore. Jej początkową inspiracją było spotkanie pomiędzy Wschodem i Zachodem w obszarach religii, filozofii i psychologii. W trakcie następnych lat Eranos rozszerzył swoją działalność i stał się miejscem spotkań  i wymiany myśli z zakresu nauki, nauk społecznych, mitologii i psychologii. Jung uczestniczył w konferencjach Eranosa jako jeden z uczestników, i przemawiał wiele razy, a ostatnim artykułem którym zaproponował był: “O naturze Synchroniczności” w 1951 roku. Brali w nich udział również wybitni naukowcy tamtych czasów, włączając w to Martina Bubera, Josepha Campbella, Ericha Neumanna i innych.  (Kirsch, 2001)

 

Istnieją trzy punkty zwrotne, które wyznaczają koniec początkowej fazy rozwoju psychologii analitycznej. Po pierwsze ufundowanie w Zurichu Instytutu w 1947, zaakceptowanego przez Junga po wielu namowach, wniosło w trening aspekty edukacyjne i akademickie, a osobista analiza nie była już jedynym wymaganiem aby zostać analitykiem. Celem instytutu był trening osób w teoretycznych i praktycznych założeniach analitycznej psychologii i analizie jungowskiej, na który składał się kurs psychiatrii klinicznej, antropologii, mitologii, religii porównawczej, baśni i innych powiązanych z nimi dziedzin.  Instytut C. G. Junga w Zurichu działał przez następne 20 lat jako wiodący ośrodek kształcący analityków jungowskich. Inne programy treningowe utworzone zostały w Londynie, Nowym Yorku, Los Angeles i San Francisco. Po drugie, w 1955 roku w Zurichu ufundowane zostało Międzynarodowe Towarzystwo Psychologii Analitycznej (International Association for Analytical Psychology – IAAP), które zapoczątkowało istnienie ogólnoświatowej organizacji zawodowej zrzeszającej analityków jungowskich. Pierwszy Kongres IAAP odbył się w 1958 roku w Zurichu i uczestniczyło w nim 120 analityków z całego świata. Po trzecie, wraz ze śmiercią Junga w 1961 do głosu zaczęły dochodzić tendencje uprzednio nie wyrażane. W bardzo krótkim czasie zaczął wyodrębniać się nieoficjalny podział na londyńską  “szkołę rozwojową” i pochodzącą z Zurichu “szkołę klasyczną”.

 

W trakcie następnych lat rozwój psychologii analitycznej zdominowany był przez napięcia pomiędzy archetypowo zorientowanymi nurtami związanymi z Zurichem i grupami londyńskimi, pozostającymi pod mocnym wpływami Melanie Klein, Donalda Winnicotta, Wilforda Biona i innych psychoanalityków freudowskich, co zmodyfikowało klasyczne metody pracy rodem z Zurichu, przez używanie kozetki, zwiększenie ilości sesji do 4 razy w tygodniu, i położenie nacisku na analizę przeniesienia i wpływ rozwoju wczesnodziecięcego na dorosłe funkcjonowanie. Pierwotna energia psychologii analitycznej oscylowała przez następne lata pomiędzy tymi dwoma centrami.

 

Do lat 80-tych psychoanaliza przeszła wiele zamian, w jungowskim świecie duży nacisk kładziono na aspekty związane  z granicami w terapii i stopniowo malały różnice między tymi dwoma szkołami, jak również napływ nowych analityków ze Stanów Zjednoczonych dodał ważne zmiany w świecie analitycznej psychologii.

 

Ostatni kwartał dwudziestego wieku odnotował gwałtowny wzrost zainteresowania psychologią analityczną w Australii, Nowej Zelandii, Brazylii, Korei Południowej, Japonii, Południowej Afryce, Austrii, Skandynawii, a ostatnio w krajach nadbałtyckich, Rosji, Polsce, Czechach, na Węgrzech, w Bułgarii, Chinach, Meksyku i Wenezueli. W ten sposób psychologia analityczna stała się ogólnoświatowym zjawiskiem. Pod koniec lat 90 było 2000 akredytowanych analityków jungowskich w obrębie IAAP.

 

Rok 1989 i upadek komunizmu w Europie przyniósł ważne zmiany – w odpowiedzi na zainteresowanie psychologią analityczną w  wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej, w tym w Polsce, zaczęły powstawać grupy zrzeszające osoby zainteresowane psychologią analityczną. W odpowiedzi na tą potrzebę we współpracy z IAAP powstał tak zwany router’s programm – “indywidalna ścieżka” w ramach której odbywają się seminaria szkoleniowe, analiza i superwizja kliniczna – członkowie Towarzystw z Europy Środkowej i Wschodniej odbywali swoją analizę i superwizję szkoleniową w Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Anglii,  i Szwajcarii (Kirsch, 2010) a analitycy z różnych krajów świata prowadzili wykłady, superwizję, i analizę w tych krajach,  co umożliwiło stworzenie fundamentów dla przyszej ścieżki szkoleniowej.

 

Prace Junga dotyczące duchowych kryzysów jego czasów nadal mają ważne znaczenie dla współczesnego społeczeństwa. Jego książki zostały przetłumaczone na wiele języków, a idee na temat natury psychiki, włączając w to teorie archetypów, nieświadomości zbiorowej, ekstrawersji/introwersji, kompleksów, jaźni, indywiduacji i synchroniczności stały się pojęciami powszechnego użycia. Profesjonalny trening odbywający się w wielu krajach i w wielu kulturach pozwala rozwijać analityczną psychologię na nowe, kreatywne sposoby.

Małgorzata Kalinowska

 

Bibliografia:

Douglas, C. (2008) The historical context of analytical psychology, w: The Cambridge Companion to Jung, Cambridge University Press

Jung, C. G (1961) Collected Works vol. 4, University Press, Pricenton

Jung, C. G. (1970) Collected Works vol. 10, University Press, Pricenton

Kirsch, T. (2001) The Jungians. A Comparative and Historical Perspective, Routledge, London and Philadelphia

Kirsch, T. (2004) History of Analytical Psycholgoy, w: Analytical Psychology. Contemporary Perspective in Jungian Analysis, ed. Campbrey, J. and Carter, L., Brunner-Routledge, Hove and New York

Kirsch, T. (2010) Foreword, w: Jungian Psychoanalysis. Working in the Spirit of C. G. Jung, ed. M. Stein, Open Court, Chicago and La Salle

Salman S. (2008) The Creative Psyche: Jung’s Major Contributions, w: The Cambridge Companion to Jung, University Press, Cambridge